Diagnoza dyskalkulii

W tej notce zapoznać się możesz z konkretnymi testami, których używa się w celu diagnozy dyskalkulii. Dzięki temu będziesz wiedzieć, czego spodziewać się może Twoje dziecko podczas wizyty u psychologa. Opisane zostaną tylko niektóre, najpopularniejsze testy pozwalające na zdiagnozowanie dyskalkulii.

Po pierwsze, warto pamiętać, że testy na dyskalkulię to nie tylko testy sprawdzające umiejętności matematyczne. Powodów zaburzeń w liczeniu może być wiele, należy więc wykluczyć. Dlatego też do kryteriów diagnozy zalicza się:

• Badania psychologiczne w celu określenia poziomu rozwoju intelektualnego, zaburzeń percepcyjno-motorycznych, funkcjonowania emocjonalnego, społecznego.
• Badania pedagogiczne w celu określenia umiejętności szkolnych (czytanie, pisanie, liczenie).

Wyróżniamy trzy typy narzędzi diagnozy. Każdy z nich sprawdza inne umiejętności i wykorzystuje inne testy. W każdej podgrupie najpierw wyliczone zostały rodzaje testów, a następnie opisane niektóre z nich (te zostały wcześniej wyróżnione pogrubioną czcionką). Narzędzia te podzielone zostały na rodzaje, ponieważ każdy z nich bada umiejętności w innym zakresie. Złożenie wszystkich wyników pozwala na kompleksowe i wielowymiarowe opisanie ogólnych zdolności dziecka oraz radzenia sobie w danej dziedzinie. Oto, jakie wyróżniamy narzędzia diagnozy:

1. Testy osiągnięć i umiejętności szkolnych w zakresie czytania, pisania i liczenia, np.:

   
   

• Test Kalkulia III
• Trójkąt Liczbowy
• Brytyjskie skale możliwości szkolnych
• Kwestionariusz operowania liczbami
• Skala umiejętności matematycznych
• Sprawdzian dla ucznia i kwestionariusz G. Pawlik

Test Kalkulia III

• Test ten dokonuje oceny umiejętności szkolnych z zakresu liczenia, przede wszystkim dodawania w zakresie 1-100
• Badany ma określić ilość czarnych kropek umieszczonych w różnych układach
• Korzystanie z różnych strategii
• Na podstawie tego testu można określić wiek matematyczny dziecka 

TEST KALKULIA III [Košč L., Psychologia i patopsychologia zdolności matematycznych, Wydawnictwa Radia i Telewizji, Warszawa 1982, s. 47].

Trójkąt Liczbowy

Cel tego testu to zbadanie umiejętności umysłowego dokonania dodawania w specyficznym układzie przestrzennym, a przebieg badania wygląda w następujący sposób:

• Badany zapisuje w kolumnie 15 cyfr od 0-9
• Następnie dodaje dwie pierwsze cyfry i zapisuje ich sumę w następnej kolumnie w połowie wysokości pomiędzy sumowanymi składnikami
• Jeśli suma jest większa niż 9 należy zapisać tylko cyfrę oznaczającą jedności

TRÓJKĄT LICZBOWY [Oszwa U., Zaburzenia rozwoju umiejętności arytmetycznych. Problem diagnozy i terapii, Oficyna Wydawnicza „Impuls”, Kraków 2008, s. 57].

     2. Testy zdolności ogólnych, czyli inteligencji (płynnej i skrystalizowanej):

• W diagnozie dyskalkulii, pomiar inteligencji  jest wskazany ze względu na różnicowanie specyficznych trudności, od tych, których podłożem jest między innymi obniżony poziom rozwoju intelektualnego
• Zgodnie z definicją dyskalkulii rozwojowej IQ powinno mieścić się w granicach normy (85-109)

Skala Wechslera dla dzieci

• Jest to podstawowe narzędzie służące do pomiaru intelektu dziecka
• Niektóre z podtestów mierzą jednocześnie zdolności ważne z punktu widzenia matematyki: Labirynty, Powtarzanie cyfr, Wzory z Klocków

  3. Testy zdolności specyficznych, istotnych z punktu widzenia opanowania umiejętności czytania,  pisania i liczenia: 

• Wzrokowo-Słuchowy test powtarzania cyfr
• Test Nazywania Cyfr
• Eksperymentalno-obserwacyjna ocena dziecięcej kompetencji matematycznej (kryteria dojrzałości szkolnej do uczenia się matematyki)
• Przesiewowy test „Dyscalculia”
• Figura Złożona Raya

Wzrokowo-Słuchowy test powtarzania cyfr

• Pomiar integracji wielomodalnej oraz pamięci fonologicznej krótkotrwałej
• Zdolność transkodowania reprezentacji cyfr z jednej modalności na drugą
• Przydatny w różnicowaniu rodzajów dyskalkulii

 

Test Nazywania Cyfr

• Zadaniem dziecka jest odczytanie cyfr w 5-elementowych  układach tak szybko jak tylko potrafi
• 2 próby oddzielone półminutową przerwą
• W każdej próbie 10 serii cyfr

Figura Złożona Raya

• Badany ma za zadanie skopiować obrazek na kartce
• Następnie po kilkuminutowym odroczeniu badany ma ponownie wykonać z pamięci rysunek
• Podczas oceny bierze się pod uwagę sposób rysowania i czas
• Test pozwala na ocenę: Zdolności wzrokowo-przestrzennych, Pamięci, Uwagi, planowania i pamięci roboczej (funkcji wykonawczych)

OBRAZEK DO SKOPIOWANIA W TEŚCIE RAYA [Caffarra P., Vezzadini G., Dieci F., Zonato F. i in. Rey-Osterrieth complex figure: normative values in an Italian population sample, „Neurol Sci”. 22 (6), Mar 2002, ss. 443-7].

Diagnoza komputerowa

Istnieje również możliwość diagnozowania z użyciem narzędzi komputerowych. Poniżej opisane zostały dwa testy używane do badania dzieci z zaburzeniami umiejętności matematycznych.

1. Przesiewowy test „Dyscalculia” B. Butterwortha: 

   
   

• Opiera się na koncepcji modułu cyfrowo- liczbowego Butterwortha
• Odwołuje się jedynie do znajomości cyfr od 0-9
• Metoda umożliwia ocenę zdolności matematycznych dziecka, niezależnie od jego kompetencji w zakresie innych funkcji poznawczych
  

      2. Eduterapeutica dyskalkulia:

• Najpopularniejszy program komputerowy wspomagający diagnozę i terapię dyskalkulii
• Przeznaczony dla dzieci od 5 do 9 lat

 

EDUTERAPUETICA DYSKALKULIA [http://www.eduterapeutica.pl/dyskalkulia].

Źródła:

Caffarra P., Vezzadini G., Dieci F., Zonato F. i in. Rey-Osterrieth complex figure: normative values in an Italian population sample, „Neurol Sci”. 22 (6), Mar 2002, ss. 443-7.

Oszwa U., Zaburzenia rozwoju umiejętności arytmetycznych. Problem diagnozy i terapii, Oficyna Wydawnicza „Impuls”, Kraków 2008, s. 57, 59, 63-64.

Wiśniewska B, Hulewicz D., Dyskalkulia,  trudności w uczeniu się matematyki – problem, diagnozowanie formy pomocy, Poradnia Psychologiczno- Pedagogiczna Środa Wlkp. http://www.pppsroda.pl, Kwiecień 2007, s. 13.

http://www.eduterapeutica.pl/dyskalkulia.

http://www.dyscalculie.com/dlbin/dyscalculia_screener_manual.pdf.